Dopamin, beyinde üretilen ve sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan bir nörotransmitterdir. Halk arasında serotonin gibi "mutluluk hormonu" olarak bilinse de, dopaminin işlevleri bundan çok daha geniştir. Dopamin seviyesinin düşük veya yüksek olması önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Düşük dopamin seviyeleri Parkinson hastalığına, yüksek seviyeleri ise sigara ve uyuşturucu bağımlılığına neden olabilir.

Beynin farklı bölgelerinden salgılanan dopamin, duyguları, hareketleri, acıyı ve hazzı etkileyen bir kimyasaldır. Beyinden vücuda saniyeler içinde milyonlarca sinyal iletilir. Böylece vücudumuzdaki sistemler çalışmaya başlar, bilişsel faaliyetler yürütülür ve hareketler gerçekleşir. Beyinden bu sinyallerin gelmemesi ölüm demektir. Sinir hücreleriyle iletilen elektrik sinyalleri, sinirlerin birleşiminde bulunan kimyasallarla taşınır. Nörotransmitter denilen bu kimyasallar olmazsa iletim yapılamaz. Günümüzde keşfedilmiş önemli nörotransmitterlerden biri dopamindir. Dopamin özellikle haz alma duyusunda salgılanır. Tatlı tüketildiğinde veya cinsel ilişki sırasında beyin dopamin salgılar. Beyin, kişiyi haz alacağı şeyi aramaya yönlendirir. Bu nedenle dopamin madde bağımlılığında etkin rol oynar. Sigara ve uyuşturucu madde kullanan kişilerde sinir hücrelerinde dopamin biriktiğinde, haz aldığı bu maddeleri yeniden kullanmak isterler. Böylece madde bağımlılığı gelişir.

Dopamin, beyinde belirli seviyede olmalıdır. Beyin fonksiyonlarında etkili olan dopamin düzeyi azaldığında zihinsel sorunlar, arttığında ise anormallikler meydana gelir. Dopamin seviyesini sigara ve uyuşturucu gibi dış etkenler dışında doğal yollardan artırmak oldukça zordur.

Beyindeki hareketi düzenleyen bazal gangliya kısmının çalışmasında belirli oranda dopamin ihtiyacı vardır. Eğer dopamin azalırsa, hareketlerde gecikme, koordinasyon bozukluğu ortaya çıkar. Dopamin miktarı artarsa beyinde tikler ve gereksiz hareketler meydana gelir.

Haz duyusunun oluşmasına yardımcı olan dopamin, haz duyulan zamanlarda salgılanır. Bu nedenle kişiler haz aldıkları eylemleri arar. Seks yapma, sigara içme, uyuşturucu kullanma gibi eylemler bu duruma örnek verilebilir.

Sigara, kokain ve amfetaminler dopamin maddesinin sinir hücreleri tarafından emilimine engel olur. Bu etki dopaminin sinir uçları arasında birikmesine neden olur.

Beyinde bulunan dopamin miktarı kısa süreli hafızayı düzenli hale getirir. Ancak bunu sağlaması için dopamin seviyesinin hassas bir dengesi vardır. Yükselme ve azalma halinde hafıza olumsuz şekilde etkilenir.

Dopamin, dikkat ve odaklanmayı artırır. Kısa süreli hafızada kalması gereken bilgileri belirler. Dopamin seviyesi azalırsa, dikkat eksikliği ortaya çıkar.

Beyinde bilgi akışı da dopamin sayesinde kontrol edilir. Dopamin düzeyi düşük olursa, hafıza, dikkat ve sorun çözme yeteneği azalır.

Dopamin düzeyi azaldığında sosyal anksiyete, sosyal fobi gibi sorunlar yaşanır. Bipolar bozukluk sorunu olanlarda dopamin seviyesi yüksek olduğu için aşırı sosyallik problemi yaşanır.

Dopamin seviyesinin doğal yollardan artırılması, bireylerin sağlıklı ve mutlu yaşamasını sağlar. Çünkü dopamin ruh halini düzenler. Az olduğu takdirde kişide depresyon, bunalım, tatminsizlik ve enerji azlığı gibi sorunlar yaşanır. Bu nedenle düzenli egzersiz yapmak, C vitamini almak, gün ışığından yararlanmak, sağlıksız besinlerden uzak durmak ve muz gibi dopamin seviyesini artıran besinler tüketmek önemlidir. Ayrıca belirlenen hedeflere göre hareket etmek ve mutlu olacağınız hobilerle ilgilenmek dopamin düzeyini artırabilir.